De Utrechtse Boekenbar X FOTODOK
In samenwerking met FOTODOK, internationale plek voor documentaire fotografie in Utrecht, neemt De Utrechtse Boekenbar standaard de fotoboeken in het assortiment op die besproken worden in de tweemaandelijkse boekenclub van FOTODOK.
Femke Rotteveel, mede-oprichter en directeur van FOTODOK, schrijft bij elk boek een introducerende tekst.
Bookclub 12 april 2022
Stop tanks with books – Mark Neville
Stop Tanks With Books is van de Britse kunstenaar Mark Neville. In 2020 is hij van Londen naar Kiev, Oekraïne verhuisd om dit boek te maken. Hij heeft het boek nog vóór de Russische inval van februari 2022 gemaakt in een poging om westerse steun te verwerven voor de onafhankelijkheidsstrijd van Oekraïne. 750 exemplaren verstuurde hij vier dagen voor de inval naar relevante politici, diplomaten, beroemdheden en iedereen die kon helpen om de oorlog te voorkomen.
Neville zegt: “Het maken en versturen van Stop Tanks With Books is mijn manier om persoonlijk terug te vechten tegen Russische agressie. Mijn foto’s, Lyuba Yakimchuk’s ongelooflijke korte verhalen over het leven in de door Rusland bezette Donbas, het onderzoek naar de 2,5 miljoen mensen die al ontheemd zijn door de oorlog, en een ‘Call to action’, zijn verweven in mijn boek, niet alleen in een poging om empathie op te wekken, maar ook om een beter begrip te genereren van deze ongelooflijke, vriendelijke, veerkrachtige natie.”
Inner Disorder – Jérôme Sessini
De foto’s en tekst in dit boek zijn gemaakt van zowel de heftigste momenten als de dieptepunten van een oorlog die gekenmerkt wordt door leven, dood, verveling en stilte. De nabijheid van de gebeurtenissen tussen 2014-2017 laat de lezer geen respijt, want de herkenbaarheid van de gezichten illustreert schaamteloos de banaliteit van de oorlog. En toch overstijgt hij de context om een universele boodschap te produceren.
Bookclub 21 februari 2022
Périphérique – Mohamed Bourouissa
Mohamed Bourouissa (1978) woont en werkt in Parijs. Na zijn afstuderen aan de École Nationale des Arts Décoratifs in Parijs trok hij de aandacht van de internationale kunstwereld met zijn serie Périphérique. Hierin legde Mohamed tussen 2005 en 2008 de sociale onrust in de voorsteden van Parijs vast. De foto’s lijken documentair en spontaan maar zijn zorgvuldig door Mohamed in scène gezet. Op de foto’s zijn vrienden en bekenden van Mohamed afgebeeld in dagelijkse situaties die hij door fictie en enscenering verhevigt. Het boek kwam in 2008 uit.
Afgelopen december verscheen een nieuwe versie van Périphérique waarin Mohamed terugkijkt op de oorspronkelijke context van zijn werk door middel van twee nieuwe in opdracht gemaakte teksten van fotografie historica Taous R. Dahmani, ze promoveert op de relatie tussen politieke acties en fotografische gebaren, en Clément Chéroux, hoofd curator fotografie aan het Museum of Modern Art in New York. Daarnaast bevat het boek meer dan zestig pagina’s met niet eerder gepubliceerde foto’s van zijn voorbereidingen van de inmiddels beroemde serie. Deze foto’s laten zien hoe Mohamed’s nauwgezette proces van observatie, voorbereiding en samenwerking met zijn ‘modellen’ dit oeuvre heeft gevormd.
Afstand – Henk Wildschut
Fotograaf Henk Wildschut onderzoekt de impact van corona op het maatschappelijk leven en brengt de Nederlandse omgang met het virus in beeld in het boek Afstand. Met zijn eerdere boeken won Henk al vele (internationale) prijzen. Henk maakte dit werk in opdracht van het Rijksmuseum dat sinds 1975 jaarlijks een Nederlandse fotograaf vraagt om een actueel maatschappelijk onderwerp vast te leggen. Vanaf 1997 gebeurt dat onder de naam Document Nederland.
Henk volgt niet de waan van de dag, maar neemt in zijn fotografie afstand zodat de patronen in deze tijden van corona zichtbaar worden. Bij dit onderwerp gaat het natuurlijk ook om afstand, letterlijk. En om grote aantallen: voorraden mondkapjes en andere beschermende middelen. Hij fotografeert met een heldere blik die de leegte, afstand, stilte en omvang zichtbaar in beeld brengt. Achter de afstandelijk ogende high-tech en systematiek laat Henk Wildschut ook het menselijke gezicht in deze crisis zien. In zijn foto’s maakt hij zichtbaar hoe de overheid het virus probeert te bestrijden, welke gevolgen dat heeft voor onze omgeving en hoe dat er achter de schermen uitziet.
De foto’s in dit door Robin Uleman ontworpen boek tonen onder meer pakhuizen vol mondkapjes, verlaten kantoren, testlocaties van de GGD, de lege Lang Parkeren parkeerplaats op Schiphol waar Henk geen toestemming kreeg binnen op de luchthaven te fotograferen, de apen Chips en Dip van het apenonderzoekscentrum BPRC in Rijswijk waar alle coronavaccins werden getest, het mortuarium in een ziekenhuis, demonstraties of oudhollandse ijspret. Het boek is een tijdsdocument van een beladen tijd.
Henk Wildschut: “De zorgen en het ongeduld enerzijds en de gelaten somberte anderzijds zijn misschien niet direct zichtbaar, maar iedereen die het boek doorbladert zal zich die gemengde gevoelens herinneren. Op deze manier heb ik als fotograaf geprobeerd de gecreëerde afstand te overbruggen”
Eva Roefs (1993) werkte bij de Volkskrant als fotograaf en beeldredacteur totdat ze begin 2020 haar baan opzegde om zich als zelfstandig fotograaf te vestigen. En toen kwam corona. Plannen om projecten ver weg te gaan doen, konden nu niet meer en daarom zocht Eva dichtbij huis naar een project.
Eva woont sinds 2015 hartje Amsterdam op de Wallen, tegenwoordig in het smalste straatje van de stad: de Trompettersteeg 5. Ze groeide op in Loosbroek, een Brabants dorp met 1000 inwoners en ze houdt van de reuring van de oude binnenstad. De voormalige Redlight workshop onder het huis waar ze woont, toverde ze om tot haar eigen studio. Tijdens corona toen de stad leeg was en de Wallen verlaten, bedacht Eva wilde haar bururtgenoten beter leren kennen. Ze besloot om haar buren, de bewoners en de ondernemers van de Wallen te fotograferen in haar studio waar alleen haar camera, twee stoelen & een tafel, een krukje, een achterwand en een koffiezetapparaat stonden. Ze nodigde buurtgenoten uit voor een kopje koffie met de vraag “Ik ben benieuwd wie je bent”.
Haar formule voor dit project: na een kop koffie en een half uur kletsen een portret maken met de analoge Sinar-camera van haar vader, ook werkzaam als fotograaf. In zes maanden tijd legde ze zeventig buren vast. Van sekswerkers, leden van de senaat van het studentencorps, raamexploitanten, café-uitbaters. De dakloze Kaveh, het meisje van de Spar-supermarkt Maxi, Jan van het bekende Casa Rosso, Tonia, die al vijftig jaar op de Wallen woont. Ook interieurs op de Wallen heeft Eva gefotografeerd. Dat de foto’s samen een boek moesten vormen, stond voor Eva al vanaf het begin vast. Ze had als missie voor haar dertigste haar eerste fotoboek te maken. Alles heeft ze zelf gedaan tot en met het versturen van de boeken. Bijna alle 500 genummerde exemplaren zijn verkocht.
The Verdict – The Christina Boyer Case – Jan Banning & Christina Boyer
Utrechtse fotograaf Jan Banning noemt zichzelf een artivist. Met zijn fotografie wil Jan niet alleen
de misstanden in wereld laten zien maar ook verandering teweeg brengen. Bij het maken van zijn boek Law & Order ontmoette Jan in 2013 Christina Boyer (1969). Ze zit sinds 1992 vast in de Pulaski-vrouwengevangenis in Georgia, VS, voor de moord op haar 3-jarige dochtertje Amber. Hij raakte betrokken bij haar zaak en ging op onderzoek uit. Christina & Jan begonnen een intensieve correspondentie. Jan vergaarde het complete archief over de zaak en
deed diepgravend onderzoek. Hij vond steeds meer aanwijzingen voor haar onschuld. Het net verschenen boek The Verdict – The Christina Boyer Case toont de resultaten van dit uitgebreide en jarenlange onderzoek.
Haar veroordeling is het resultaat van een plea bargain (schikking) uit angst voor de doodstraf die tegen haar werd geeist en Christina in dit proces slechts minimale verdediging kreeg van haar pro deo advocaat. Jan Banning geeft een zeer indringend beeld van de gebeurtenissen rond Christina Boyer’s veroordeling na de dood van Amber. Hij beschrijft uiterst nauwkeurig de kritische interpretaties van gerenommeerde medische experts, fileert de rol die de media hebben gespeeld en geeft zijn eigen visuele interpretatie van diverse elementen van het verhaal.
The Verdict maakte hij samen met Christina Boyer. Ze is vanuit de gevangenis de co-auteur van het boek. Jan houdt contact met haar via de mail & telefoon en reisde regelmatig naar de VS om haar in de gevangenis op te zoeken. Christina beschouwt hem inmiddels als familie vertelde ze via de telefoon tijdens de FOTODOK Book Club #29. Ze is heel blij dat er aandacht is voor zaken zoals deze die niet alleen haar treffen maar veel vrouwen in de gevangenis in de VS.
Christina Boyer is namelijk een van de duizenden kansarme vrouwen in de Amerikaanse gevangenis die niet werden geloofd en die zich geen goede verdediging konden veroorloven. Ook werd zij strenger berecht dan de man die in dit geval de enige schuldige was van de moord op haar dochter en die inmiddels alweer vrij rondloopt.
De foto’s in het boek zijn Bannings fotografische interpretaties van elementen van de zaak Christina Boyer, ontstaan in de loop van zijn onderzoek. Sommige zijn documentair, omdat ze – hoe subjectief ook gefotografeerd – een bestaande werkelijkheid ‘afbeelden’. Andere foto’s zijn visuele constructies: ensceneringen, gebaseerd op bronnenonderzoek, op beschrijvingen en herinneringen van Christina Boyer of op combinaties van beide. In het boek zitten ook pagina’s uit Christina’s dagboeken. Ook beschrijft zij welke associaties Jans foto’s bij haar oproepen. Hierdoor krijg je inzicht in Christina’s innerlijke wereld en laat zij zien hoe levenslange opsluiting iemands perceptie van de visuele wereld beïnvloedt.
De tentoonstelling met Jans werk is t/m 19 juni in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam te zien. De podcast Jan & Christina gemaakt door Katinka Baehr is ook een aanrader.